Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2011

Ο πρώτος ελληνικός δορυφόρος στο Διάστημα

hellassat









Ο πρώτος ελληνικός δορυφόρος είναι γεγονός. Η εκτόξευση πραγματοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης 14 Μαΐου.
Ο πύραυλος-φορέας Atlas 5 -κατασκευής Lockheed Martin- που μετέφερε τον Hellas Sat στο Διάστημα ήταν ελληνικής σχεδίασης και εκτοξεύτηκε τελικά μετά από δύο χρονικές αναβολές από την εξέδρα του συγκροτήματος C-41 του Ακρωτηρίου Κανάβεραλ. Εννέα ώρες και τριάντα λεπτά πριν την εκτόξευση, ο επιβλητικός πύραυλος Atlas 5 σύρθηκε από το υπόστεγο συναρμολόγησης προς το σημείο της εκτόξευσης. Το γεγονός της μεταφοράς και εκτόξευσης στη διάρκεια της ίδιας ημέρας, είναι ένα μοναδικό κατόρθωμα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ μέχρι τώρα σε αμερικανικό έδαφος.
Μετά την ολιγόλεπτη καθυστέρηση, εξαιτίας εισόδου ενός πλοιαρίου στον απαγορευμένο θαλάσσιο χώρο, ο πύραυλος βάρους 334,5 τόνων και ύψους 58 μέτρων πυροδοτήθηκε και μέσα σε ένα σύννεφο καπνού άφησε τη Γη με προορισμό της 39 μοίρες ανατολικά (γεωγραφικό μήκος). Τριανταένα λεπτά αργότερα, ο Ελληνό-Κυπριακός τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος Hellas Sat τοποθετήθηκε σε υπερσύγχρονη μεταβατική τροχιά. Ο όρος “μεταβατική” σημαίνει ότι η κοντινότερη του απόσταση από την επιφάνεια της Γης θα είναι 322 χλμ και πιο απόμακρη 85.300 χλμ, τροχιά την οποία θα ακολουθήσει για τουλάχιστον έναν μήνα μέχρι ωσότου σταθεροποιηθεί σε κυκλική τροχιά.
“Πρόκειται για μία μοναδική στιγμή για την Ελλάδα και την Κύπρο και αποτελεί την ολοκλήρωση των επίπονων προσπαθειών 10 ολόκληρων ετών,” δήλωσε ενθουσιασμένος ο Μανώλης Στρατάκης, υφυπουργός Μεταφορών και Τηλεπικοινωνιών της Ελλάδος. “Η τεχνολογία αυτή θα βοηθήσει στην τηλεϊατρική, στο ηλεκτρονικό εμπόριο, στο δορυφορικό ιντερνέτ, στη ψηφιακή τηλεόραση και στην κάλυψη τηλεπικοινωνιακών αναγκών αποκρυσμένων και δύσβατων ελληνικών περιοχών.
Το συνολικό κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε 155 εκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένου τον δορυφόρο, τον Atlas 5 και την ασφάλεια εκτόξευσης και λειτουργίας. Κατασκευασμένος στην Ευρώπη από την Γάλλο-Βρετανική εταιρεία Astrium, ο γεωστατικός δορυφόρος Hellas Sat βάρους 11,5 τόνων, μεταφέρει 30 αναμεταδότες Ku-Band με δύο σταθερές κεραίες για την Ευρώπη και δύο κινητές για Αφρική και Μέση Ανατολή.
“Πρόκειται για έναν από τους ισχυρότερες δορυφόρους της Ευρώπης,” ανέφερε ο κος Πρωτόπαπας, της Hellas Sat Consortium Κύπρου. “Όταν λεω ισχυρότερος εννοώ από ισχύ αναμετάδοσης, διότι -για παράδειγμα- το σήμα θα μπορεί να λαμβάνεται από δορυφορικές κεραίες 60 εκατοστών σε όλη την Ευρώπη.”
“Το πρόγραμμα αυτό σηματοδοτεί μία νέα εποχή στην τεχνολογική ευημερία της Ελλάδος,” ανέφερε ο Λευτέρης Αντωνακόπουλος, πρόεδρος του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος. “Ο ελληνικός δορυφόρος θα χρησιμοποιηθεί ευρύτατα για την κάλυψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, έχει διάρκεια ζωής 15 χρόνων και θα παρέχει ένα αποκλειστικό κανάλι επικοινωνίας μεταξύ της Ελλάδας και Κύπρου.”
Υπεύθυνος της Astrium δήλωσε ότι απαιτούνται τουλάχιστον 10 ημέρες από την ημέρα της εκτόξευσης ώστε ο δορυφόρος να “παρκάρει” σε γεωσύγχρονη τροχιά (γεωστατική τροχιά, δηλαδή παραμένει σταθερός πάνω από το ίδιο σημείο της Γης) και τρεις ολόκληρες εβδομάδες για την προετοιμασία και τον έλεγχο λειτουργίας πριν την επίσημη έναρξη παροχής υπηρεσιών.
Η διοίκηση του νέου υπερσύγχρονου δορυφόρου Hellas Sat ανήκει στην Hellas Sat Consortium με συνεργάτες τους Ο.Τ.Ε, Ελληνική Αεροναυτική Βιομηχανία, Τράπεζα Κύπρου, Avacom Net και Telesat του Καναδά.

Καταρρίφθηκε νέο ρεκόρ απόστασης απόμακρου γαλαξία

Οι αστρονόμοι με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble και του γιγάντιου επίγειου τηλεσκοπίου Keck στο όρος Mauna Kea της Χαβάης, κατάφεραν να φωτογραφήσουν τον πιο απόμακρο γαλαξία σε απόσταση 13 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη και ακριβώς πίσω από το γαλαξιακό σμήνος Abell 2218 του Δράκοντα. Το Hubble είχε φωτογραφήσει ήδη το σμήνος Abell 2218 κατά τα έτη 1995 και 2000, αποκαλύπτοντας μια πλούσια περιοχή γαλαξιακών υπάρξεων, μέσα στην οποία διακρίνονται παραμορφωμένοι (σε σχήμα τόξου) γαλαξίες εξαιτίας της βαρυτικής επίδρασης των ίδιων γαλαξιών-μελών.
Η νέα βαθύτερη απεικόνιση του Abell 2218 αποκάλυψε έναν ερυθρωπό γαλαξία με “redshift” -μετάπτωση προς το ερυθρό μέρος του φάσματος-  γύρω στα 7. Με πιο απλά λόγια, τα άστρα που αποτελούν τον γαλαξία διακρίνονται όπως ήταν όταν το Σύμπαν μας είχε ηλικία 750 εκατομμυρίων ετών. Η νέα ανακάλυψη αντιπροσωπεύει το νεότερο δείγμα αστρικού σχηματισμού μέχρι σήμερα. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα νέα διαστημικά τηλεσκόπια Spitzer και Chandra έχουν τη δυνατότητα να δουν γαλαξίες με redshift ως και 10, γεγονός που δίνει ελπίδα για την κατάρριψη νέων ρεκόρ απόστασης στο κοντινό μέλλον.
hubble01
Το πορτοκαλόχρωμο τόξο σε αυτή τη φωτογραφία τραβηγμένη με την ειδική κάμερα του τηλεσκοπίου Hubble δείχνει τον απόμακρο γαλαξία σε απόσταση 13 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Το εκπεμπόμενο φως έχει δεχθεί βαρυτική παραμόρφωση εξαιτίας της παρουσίας του σμήνους Abell 2218.

Μαύρες τρύπες – ταξίδι στο χωροχρόνο









Άραγε υπάρχει δυνατότητα να μεταφερθούμε σε άλλες διαστάσεις χρησιμοποιώντας σαν δίοδο μια μαύρη τρύπα; Μπορούμε να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο;
Όμως τί είναι και πώς δημιουργείται μια μαύρη τρύπα.
Στο διάστημα υπάρχουν αστέρες που έχουν πολύ μεγαλύτερη μάζα από τον ήλιο. Όταν ένας αστέρας ξεπεράσει τις 20 ηλιακές μάζες περίπου, αφού περάσει από το στάδιο του υπεργίγαντα (σε αυτό το στάδιο ο αστέρας εκπέμπει πολύ μεγάλη ενέργεια, διαστέλλεται και παίρνει τρομακτικές διαστάσεις) και έπειτα από μία βίαιη έκρηξη του υπερκαινοφανούς (supernovae), καταλήγει σε μαύρη τρύπα (ή αλλιώς σε «μελανή οπή»).
Οι μελανές οπές είναι αντικείμενα των οποίων η πυκνότητα θεωρητικά τείνει στο άπειρο και οι γνωστές υλικές δομές καταστρέφονται. Ο λόγος για τον οποίο οι μαύρες τρύπες δεν είναι άμεσα ορατές είναι ότι το βαρυτικό πεδίο κοντά σε αυτές είναι τόσο ισχυρό ώστε δεν μπορεί να διαφύγει ούτε το φως.
Υπάρχουν μαύρες τρύπες που είναι «ακίνητες» και άλλες που περιστρέφονται και δαπανούν ηλεκτρική ενέργεια. Παρακάτω θα αναφερθώ κυρίως στο δεύτερο είδος.
Μπορούμε λοιπόν να ταξιδέψουμε μέσω μιας μαύρης τρύπας;  Αυτό θα ήταν πιθανό να συμβεί κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.
blackhole02Πρώτο και σημαντικότερο είναι να υπάρχει κάπου μία έξοδος αλλιώς το πιο πιθανό είναι να παγιδευτούμε για πάντα μέσα στο απόλυτο κενό. Οι εξισώσεις της σχετικότητας έχουν μία ιδιότητα που παρουσιάζει ενδιαφέρον: είναι συμμετρικές. Αυτό σημαίνει ότι αν πάρουμε μία έγκυρη λύση της εξίσωσης και φανταστούμε ότι ο χρόνος κυλάει αντίστροφα τότε θα φτάσουμε σε μία άλλη έγκυρη λύση της εξίσωσης. Εάν αυτό εφαρμοστεί στη λύση που περιγράφει τις μαύρες τρύπες καταλήγουμε σε ένα αντικείμενο γνωστό ως «άσπρη τρύπα» Ουσιαστικά η άσπρη τρύπα κάνει ακριβώς την αντίθετη δουλειά από τη μαύρη. Αντί να απορροφάει αντικείμενα, τα αποβάλλει. Αυτό όμως είναι μόνο μία θεωρία η οποία ακόμα δεν έχει αποδειχθεί στο σύμπαν. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η δημιουργία μίας άσπρης τρύπας είναι τόσο δύσκολη όσο η καταστροφή μίας μαύρης. Αν εξετάσουμε μία περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει περίπτωση το πεδίο της να ενώνεται με ένα άλλο πεδίο (πιθανότατα άσπρης τρύπας). Ο συνδυασμός μίας μαύρης με μία άσπρη τρύπα ονομάζεται σκουληκότρυπα (wormhole) και φαίνεται πως η διέλευση ενός αντικειμένου από εκεί είναι δυνατή. Η άσπρη τρύπα μπορεί να βρίσκεται σε άλλη διάσταση ακόμα και πίσω στο παρελθόν.
Έστω λοιπόν ότι ανακαλύψαμε ένα “wormhole” Δυστυχώς για εμάς δεν θα είναι εύκολο να μεταφερθούμε σε άλλη διάσταση όπως επιθυμούμε. Και αυτό διότι η διαταραχή που θα προξενήσουμε στο πεδίο του “wormhole” με την είσοδο μας μπορεί να προκαλέσει την διάλυσή του. Και αν ακόμα διατηρηθεί σταθερό κατά την έξοδό μας από την άσπρη τρύπα θα  καούμε από τις υψηλές ακτινοβολίες γ και χ που επικρατούν.
blackhole03Ίσως σε λίγα χρόνια με τον κατάλληλο εξοπλισμό καταφέρουμε να κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο. Φανταστείτε όμως τι συνέπειες θα είχε αυτό για όλους μας… Τι θα συνέβαινε άραγε αν στο παρελθόν συναντούσαμε τον εαυτό μας και τον σκοτώναμε; Εμείς τότε θα συνεχίζαμε να ζούμε; Θα μας πίστευε κανείς άραγε ότι ερχόμαστε από το μέλλον; Θα μπορούσαμε ποτέ να γυρίσουμε πίσω και αν γυρίζαμε τι θα βρίσκαμε; Όλα αυτά σίγουρα μας φαίνονται εξωπραγματικά τώρα αλλά μπορεί στο μέλλον να τολμήσουμε και εμείς ένα ταξιδάκι πίσω στο χρυσό αιώνα…
Όλα αυτά μπορεί δείχνουν ότι είναι εύκολα αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο χρόνος είναι σχετικός. Αλλιώς αντιλαμβάνεται ο καθένας μας την έννοια «χρόνος». Η μέτρηση του χρόνου δεν είναι καθόλου εύκολη. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν δύο λέξεις για την περιγραφή του χρόνου: τη λέξη «καιρός» που συμβόλιζε την αιωνιότητα και την λέξη «χρόνος» περιγράφοντας τον κοσμικό χρόνο. Ο χρόνος είναι όπως ένας κύκλος. Δεν έχει αρχή ούτε τέλος και είναι κάτι που το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να συλλάβει. Μήπως λοιπόν ζούμε διαρκώς ταξιδεύοντας στο χρόνο;

Η έρευνα για την προέλευση της Σελήνης


moon01
 







Δύο επιστήμονες, ο William K. Hartmann και ο Donald R. Davis, ήταν οι πρώτοι που πρότειναν την σύγχρονη υπόθεση της προέλευσης του φεγγαριού, σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1975 στο περιοδικό Ίκαρος. Σε αυτήν την εργασία υποδεικνύεται ότι ένα αντικείμενο, με το μέγεθος του Άρη, συγκρούστηκε με τη νεαρή τότε Γη, 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Τα συντρίμμια από την σύγκρουση ρίχτηκαν τότε στο διάστημα, όπου συσσωρεύτηκαν σε μια στέρεα μάζα για να φτιάξουν το φεγγάρι και έκτοτε αυτή βρίσκεται μέσα στο Γήινο βαρυτικό πεδίο.  H θεωρία υποστηρίζεται από την παρόμοια σύνθεση των βράχων της Γης και της Σελήνης.
Η θεωρία αυτή μέχρι το 1984 είχε ατονήσει, όταν τότε οργανώθηκε μια διεθνής συνεδρίαση στην Kona της Χαβάης, για την προέλευση του φεγγαριού. Σε εκείνη την συνεδρίαση, η υπόθεση της γιγαντιαίας σύγκρουσης προέκυψε ως η καλύτερη που υπάρχει. Ο Michael Drake, διευθυντής του πλανητικού τμήματος επιστήμης του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, περιέγραψε εκείνη την συνεδρίαση ίσως την επιτυχέστερη στην ιστορία της πλανητικής επιστήμης.
Γιατί όμως η υπόθεση της σύγκρουσης είναι σωστή;
  • Η Γη έχει έναν μεγάλο πυρήνα σιδήρου, αλλά το φεγγάρι δεν έχει. Αυτό συμβαίνει επειδή ο σίδηρος της Γης είχε κατακαθήσει ήδη στον πυρήνα όταν συνέβη η γιγαντιαία σύγξρουση. Επομένως, τα συντρίμμια που ρίχτηκαν από τη Γη και το τεράστιο αντικείμενο προέρχονταν από τους σκληρούς μανδύες τους, που είναι φτωχοί σε περιεκτικότητα σιδήρου. Ο πυρήνας από σίδηρο του αντικειμένου, που συγκρούστηκε έλειωσε κατά τη σύγκρουση και συγχωνεύτηκε  με τον πυρήνα από σίδηρο της Γης, σύμφωνα με τα μοντέλα των υπολογιστών.
  • Η Γη έχει μια μεγάλη πυκνότητα 5.5 gr/cm3, αλλά το φεγγάρι έχει μια πυκνότητα μόνο gr/cm3. Ο λόγος είναι ότι λείπει ο σίδηρος από τον πυρήνα του φεγγαριού.
  • Το φεγγάρι έχει ακριβώς την ίδια σύνθεση ισοτόπων του οξυγόνου με τη Γη, ενώ οι βράχοι του Άρη και οι μετεωρίτες από άλλα μέρη του ηλιακού συστήματος έχουν διαφορετικές συνθέσεις ισοτόπων οξυγόνου. Αυτό δείχνει ότι το φεγγάρι σχηματίσθηκε από υλικό, που διαμορφώθηκε στη γήινη γειτονιά.
  • Εάν κάποια θεωρία για τη σεληνιακή προέλευση μιλάει για μια εξελικτική διαδικασία, δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί γιατί οι άλλοι πλανήτες δεν έχουν παρόμοια φεγγάρια. (Μόνο ο Πλούτωνας έχει ένα φεγγάρι που έχει σημαντικό μέγεθος σε σχέση με τον πλανήτη του.) Η υπόθεση της γιγαντιαίας σύγκρουσης έχει το πλεονέκτημα ενός καταστροφικού γεγονότος με μικρή πιθανότητας, κάτι που συνέβη μόνο σε έναν ή δύο πλανήτες από τους εννέα.

Από πού προήλθε αυτή η θεωρία;
Οι Hartmann και Davis ήταν εξοικειωμένοι με μια εργασία που έγινε στην πρώην Σοβιετική Ένωση στη δεκαετία του '60, πάνω στη συνάθροιση πλανητών από αμέτρητα σώματα, σαν αστεροειδεί, που λέγονται planetesimals. Η περισσότερη από αυτή την πρωτότυπη εργασία έγινε από ένα Ρώσο αστροφυσικό, τον V. S. Safronov.
Παίρνοντας στις γενικές ιδέες του Safronov, οι Hartmann και ο Νταίηβις έκαναν υπολογισμούς του ρυθμού αύξησης του 2ου μεγαλύτερου, του 3ου μεγαλύτερου, κ.λπ., σωμάτων στη γειτονιά της Γης, καθώς η ίδια η Γη αυξανόταν. Ακριβώς όπως η αστεροειδής ζώνη έχει σήμερα το μεγαλύτερο αστεροειδή (Δήμητρα) με μια διάμετρο 1000 km, και διάφορα μικρότερα αστρονομικά σώματα με ένα εύρος διαμέτρων 300-500 km, έτσι και η περιοχή της γήινης τροχιάς θα είχε διάφορα σώματα μέχρι, περίπου, το μισό μέγεθος της ανεπτυγμένης Γης. Η ιδέα ήταν ότι στην περίπτωση της Γης (αλλά όχι των άλλων πλανητών) η σύγκρουση συνέβη αρκετά αργά, και σε μια τέτοια κατεύθυνση σχετικά με τη Γήινη περιστροφή, που αρκετά άφθονο υλικό μέσο ρίχτηκε προς τα έξω, για να σχηματίσει ένα φεγγάρι.

Μερικές άλλες πιο αρχικές ιδέες για τη δημιουργία της Σελήνης
1. Μια αρχική θεωρία ήταν ότι το φεγγάρι είναι ένας αδελφός-κόσμος με τη Γη, που μπήκε σε τροχιά γύρω της καθώς  διαμορφώθηκε η Γη. Αυτή η θεωρία απέτυχε επειδή δεν μπόρεσε να εξηγήσει γιατί το φεγγάρι στερείται σιδήρου.
2. Μια δεύτερη αρχικά ιδέα ήταν ότι το φεγγάρι σχηματίσθηκε κάπου αλλού στο ηλιακό μας σύστημα, όπου υπήρχε λίγος σίδηρος, και έπειτα συλλήφθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. Αυτή η θεωρία απέτυχε όταν οι έρευνες εμφάνισαν ότι οι σεληνιακοί βράχοι έχουν την ίδια σύνθεση ισοτόπων με τη Γη.
3. Μια τρίτη αρχικά ιδέα ήταν ότι η νεαρή Γη περιστρεφόταν τόσο γρήγορα που ένα κομμάτι απομακρύνθηκε από τη Γη. Αυτή η ιδέα έφτιαχνε ένα φεγγάρι παρόμοιο με το γήινο μανδύα, αλλά απέτυχε όταν η ανάλυση της συνολικής στροφορμής και της ενέργειας έδειξε ότι το παρόν σύστημα Γης-φεγγαριού  δεν θα μπορούσε να σχηματιστεί κατ' αυτό τον τρόπο.
moon02 Οι μελέτες των σεληνιακών βράχων εμφανίζουν ότι το φεγγάρι είχε αρχικά μια λειωμένη επιφάνεια. Όταν άρχισε να ψύχεται αυτός ο ωκεανός του μάγματος, συνεχίστηκε έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα για περίπου 900 εκατομμύρια χρόνια. Μια ηφαιστειακή έκρηξη εκείνης της εποχής εμφανίζεται εδώ.
moon03 Το φεγγάρι σήμερα. Αυτή η απογευματινή σκηνή απεικονίζει το φεγγάρι όπως θεωρείται ότι ήταν πριν περίπου 3 δισεκατομμύρια χρόνια. Η ηφαιστειογενής περίοδος έχει τελειώσει. Οι συγκρούσεις με μετεωρίτες είναι σπάνιοι. Το ήρεμο τοπίο αναμένει την επιστροφή των ανθρώπινων εξερευνητών.

πηγή: Physics4u.gr

Γέννηση του ηλιακού συστήματος από έκρηξη αστέρων











Νέα ανακάλυψη οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ένας ή περισσότεροι υπερκαινοφανείς αστέρες είναι υπεύθυνοι για τη γέννηση ή ανάπτυξη του ηλιακού μας συστήματος. Στα μέσα του 2004, οι επιστήμονες ανακοίνωσαν την ύπαρξη ενός ισοτόπου του σιδήρου με την ονομασία σίδηρος-60 που ανακαλύφθηκε σε μετεωρίτη εδώ στη Γη. Το υλικό αυτό πρέπει να προϋπήρχε στο νεαρό ηλιακό σύστημα αλλά μπορεί να σχηματιστεί μόνο στο εσωτερικό αστέρων πολύ μεγαλύτερων από τον Ήλιο.
Το παραπάνω συμπέρασμα οδηγεί στη θεωρία ότι ο σίδηρος-60 εισήλθε στο ηλιακό σύστημα εξαιτίας της κοντινής απόστασης του Ήλιου μας από ένα άλλο άστρο τεραστίων διαστάσεων, το οποίο έζησε λίγο και διαλύθηκε με τη μορφή ενός σουπερνόβα.
Μόλις πρόσφατα μια νέα μελέτη ήρθε να επιβεβαιώσει τα παραπάνω. Άλλος ένας μετεωρίτης που βρέθηκε στην επιφάνεια της Γης εμπεριείχε χλωρίνη-36 ένα αρκετά ταχύ διασπόμενο ισότοπο. «Δεν υπάρχουν πια τέτοιες ποσότητες χλωρίνης-36 στο ηλιακό σύστημα,» δήλωσε χαρακτηριστικά η Laurie Leshin του Πανεπιστημίου της Αριζόνας. «Αυτή η άμεση ανακάλυψη αποδεικνύει την ύπαρξη του συστατικού αυτού στο αρχέγονο ηλιακό σύστημα.»
Η συνδυασμένη ανακάλυψη υποδεικνύει την βιαία γέννηση του ηλιακού μας συστήματος. Παρόλο που τώρα ο Ήλιος φαίνεται να είναι απομονωμένος, ένας μεγάλος αριθμός αστρονόμων υποστηρίζει ότι σχηματίστηκε μέσα σε ένα πυκνό νέφος αερίων μαζί με άλλα άστρα και αργότερα αποσπάστηκε από αυτό.